Siłami rosyjskimi dowodził gen. Aleksandr Tormasow. Po stronie polskiej obok regularnych oddziałów wojskowych walczyło niemal 3 tys. chłopów uzbrojonych w kosy osadzone na sztorc. Po zwycięstwie na racławickich polach Kościuszko wyruszył w nocy ze swym wojskiem i nad ranem dotarł do Słomnik, gdzie 5 kwietnia napisał „Raport pierwszy narodowi polskiemu o zwycięstwie pod Racławicami”.
TADEUSZ KOŚCIUSZKO,
Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej
Jakie są sprawy i dzieła obywatelów twoich Narodzie, i jakie są obroty ważniejsze twej siły zbrojnej, znam być moją powinnością, podług wyrazów Aktu Powstania Narodowego, i czuję słodką mojego serca potrzebą wierny ci o tem uczynić raport.
Narodzie! podnieś ducha twojej odwagi i twego obywatelstwa. Bóg potężnej twej sprawie sprzyja. Ogół ludzi na całym świecie, modły i łzy rzewliwe do Niego za tobą przesyła, a sami tylko twoi tyrani i podłe ich narzędzia złorzeczą twojemu przedsięwzięciu.