73 lata temu, 5 maja 1945 r. wojska amerykańskie wyzwoliły niemiecki obóz Mauthausen-Gusen - jedno z największych miejsc zagłady Polaków w czasie II wojny światowej. W Mauthausen-Gusen i podobozach poniosło śmierć co najmniej 90 tys. więźniów, z czego połowa w ostatnich czterech miesiącach istnienia obozu.
KL Mauthausen, w tym jego podobozy, m.in. w Ebensee i Gusen, które Niemcy zbudowali na terenie zaanektowanej Austrii, należały do najcięższych w III Rzeszy. W systemie obozów w latach 1938-1945 naziści przetrzymywali ok. 200 tys. ludzi czterdziestu narodowości.
Więźniowie KL Mauthausen-Gusen byli wykorzystywani do pracy niewolniczej m.in. na rzecz niemieckiego przemysłu zbrojeniowego. Pod koniec 1942 roku w Mauthausen, Gusen i podobozach więziono 14 tys. osób, w marcu roku 1945 liczba więźniów kompleksu obozów Mauthausen wynosiła przeszło 84 tys.
Według historyków jedną czwartą więźniów stanowili Polacy, których kierowano tam w ramach niemieckiego planu eliminacji polskiej inteligencji z okupowanych terytoriów Rzeczpospolitej. Pierwsi polscy więźniowie budowali jeden z podobozów w kompleksie Mauthausen w 1940 roku, także w późniejszym okresie Polacy stanowili jedną z największych grup narodowościowych wśród więźniów.