Co by było, gdyby Miłosz latem 1940 w Wilnie został aresztowany i zesłany na Sybir? "Adam Michnik poleca"
Szukając rozwiązań dla obecnych konfliktów dotyczących pamięci historycznej i traum połowy XX wieku, warto z nowej perspektywy spojrzeć na powieść Czesława Miłosza "Zdobycie władzy" (1953). Jest to charakterystyczna próba stworzenia przekazu pamięci historycznej o niezwykle skomplikowanym czasie II wojny światowej i okresie powojennym, którego tragiczne sprzeczności do dziś powodują wielkie napięcie polityczne i kulturowe w społeczeństwach Europy Środkowej.
Zarówno w Polsce, jak i na Litwie w trzeciej dekadzie XXI wieku ponownie zaostrzył się konflikt historycznych narracji o II wojnie światowej – debaty i walki polityczne o pomniki, ekspozycje muzealne, ocenę postaci historycznych, działaczy ruchu oporu i władz okupacyjnych, w tym pisarzy tamtych czasów.